Ruanda Soykırım Suçlularının Adresi: Fransa

​​​​​​​1994’te Ruanda’daki soykırımı finanse ettiği iddia edilen Felicien Kabuga 26 yıl süren firarının ardından bugün Fransa’nın başkenti Paris’te yakalandı.

16 Mayıs Cumartesi öğle saatlerinde uluslararası haber ajanslarına dünyanın önde gelen firari suçlularından birinin yakalandığı haberi düştü. 1994’te Ruanda’daki soykırımı finanse ettiği iddia edilen işinsanı Felicien Kabuga, Paris’in kuzeyindeki Asnieres-sur-Seine semtinde, çocuklarının yardımıyla gizlendiği evinde ele geçirilmişti.

Fransa savcılık kaynaklarının iddiasına göre 26 yıl süren firarı esnasında Kabuga vaktini yalnızca Fransa’da geçirmemişti. Almanya, Belçika, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kenya ve İsviçre’de saklanmayı da başarmıştı. 58 ile 84 yaşı arasında dünyanın belli başlı istihbarat ve güvenlik teşkilatlarının faaliyet gösterdiği ülkelerde Birleşmiş Milletler tarafından aranan bir soykırım suçlusunun saklanabilmiş olması, hafızalara ister istemez Fransa ve Belçika’nın Ruanda soykırımında oynadıkları role dair spekülasyonları getirdi.

Üstelik Kabuga, soluğu Fransa’da alan tek Ruanda soykırımı suçlusu da değildi. Katliam sırasında Ruanda Genelkurmay Başkanı olarak görev yapan Laurent Serubuga da 1998 yılında Fransa’ya sığınmış, Paris yönetimi 2014 yılında Serubuga’nın ülkesinde yargılanması için Ruanda’dan gelen sınır dışı edilmesi yönündeki talebi de reddetmişti.

Felicien Kabuga’ya dönecek olursak, bu işinsanı Birleşmiş Milletler raporlarına göre 100 günlük süreçte çoğu Tutsi etnik grubuna mensup 800 binden fazla kişinin katledildiği, 150 ila 250 bin kadına tecavüz edildiği, 300 bin çocuğun öldürüldüğü, 95 bin çocuğun ailesiz bırakıldığı soykırım ve katliamı finanse eden kişi olarak işaret edilmekte.

Katliama katkısı sadece milis grupları finanse etmekten ibaret değil

Kabuga’nın Tutsilerin katledilmesine olan katkısı yalnızca Hutuların oluşturduğu “İnterahamwe” adlı milis grubunu finanse etmekten ibaret değil. Paris’te yakalanan soykırım suçlusunun sahibi olduğu Radio-Television Libre des Mille Collines (RTLM) medya grubuna bağlı radyo istasyonu, soykırımın başlaması için fitili ateşleyen ve katliamcıları yönlendiren kaynak olarak da hatırlanıyor. Günümüzde radyo, Afrika kıtasının genelinde en önemli medya ve haber kaynağı olma rolünü sürdürüyor.

6 Nisan 1994 günü radyonun gücünü kullanan Kabuga ve yandaşları Ruanda Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana ve Burundi Devlet Başkanı Cyprien Ntaryamira’yı taşıyan uçağın Kigali havaalanına inişi sırasında füzeyle vurulmasıyla beraber harekete geçtiler. Her ikisi de Hutu etnik grubuna mensup olan devlet başkanlarının intikamını almak için radyo yayınlarıyla kışkırtılan gruplar Tutsilere saldırılara başladılar. 2017 yılında Fransız basını tarafından elde edilen bazı belgelerde, Fransız dış istihbarat servisi DGSE’nin Ruanda Devlet Başkanı Habyarimana’ya düzenlenecek suikastten önceden haberdar olduğuna dair kanıtlar bulunduğu iddia edildi. Bu iddiaya göre, Fransız istihbaratı ABD tarafından desteklenen Ruandalı siyasetçi Paul Kagame’ye bağlı güçlerin yerden havaya fırlatılan 2 füze elde ettiklerini biliyordu ancak Habyarimana’ya düzenlenecek suikasti, İngilizce konuşan Tutsi azınlığın Ruanda’dan tasfiye edilmesi için bir imkan olarak görmüşlerdi.

Kabuga’nın sahibi olduğu RTLM radyosunun yayınları Devlet Başkanı Habyarimana’nın öldürülmesini takiben hızla etkisini gösterdi. Ülkenin kadın Başbakanı Agathe Uwilingiyimana, 7 Nisan günü RTLM’nin kışkırtıcı yayınlarına karşı devlet radyosundan konuşma yapmaya teşebbüs ettiğinde Devlet Başkanı Muhafızları tarafından konutu kuşatıldı. Uwilingiyimana ve eşiyle beraber 10 Birleşmiş Milletler Barış Gücü askeri önce işkenceden geçirildi ardından ateşli silahlarla öldürüldü.

Kabuga’nın medya grubuna yönelik yargı süreci

Birleşmiş Milletler’in onayıyla 23 Haziran’da Fransız ordusu “Turkuaz Operasyonu” adlı harekatla katliamı durdurmak için Ruanda’ya ulaştığında Kabuga’nın RTLM Radyosu Hutu toplumuna “Fransız Müttefikleri” en iyi şekilde karşılamaları için çağrı yapıyordu. Ancak kısa sürede dengelerin değişmesi üzerine RTLM Radyosu tüm ekipmanını toplayarak Zaire’ye sığındı. Kabuga’nın medya grubuna yönelik yargı süreci 2000 yılından 2007 yılına kadar devam etti ve çok sayıda yönetici ömür boyu hapis cezasına ya da çeşitli uzun süreli hapis cezalarına çarptırıldı.

Şimdi merak edilen, başına 5 milyon dolar ödül konmuşken yıllarca sahte bir kimlikle dahi olsa Felicien Kabuga’nın Paris’te nasıl yaşamayı başardığına dair Fransız makamlarının vereceği cevap. 84 yaşındaki Kabuga muhtemelen hayatının son günlerinde uluslararası yargının suçlamalarına yanıt verecek durumda olmadığı için mi “teslim alındı” sorusunun yanıtını da yeniden açılacak soykırım davası dosyasını izlerken öğreneceğiz.