Mira Haber – Ortadoğu Bağımsız Muhabir Ajansı
Başarısız darbeler ve askeri müdahalelerle adından söz ettiren Batı Afrika ülkesi Burkina Faso, son bir yılda ikinci bir askeri darbeyle karşı karşıya kaldı.
El-kaide ve IŞİD gibi hareketlerin artan saldırıları ardından Ocak 2022’de Yarbay Paul Henri Sandago Damiba mevcut yönetime el koydu. Damiba da çok kez örgütsel hareketlere karşı ülkenin güvenlik sorunlarını çözememekle suçlandı.
Aynı yılda iki darbe gerçekleşti
Yarbay Damiba’nın iktidarda olduğu kısa süre boyunca, IŞİD ve El Kaide saldırıları daha da arttı. Cihad ilanı ile hınça hınç saldıra grupların saldırıları Burkina Faso’nun kırsal alanlarında birçok yeri ele geçirdi. Bazı tahminlere göre bu alanlar ülkenin yaklaşık %60’ını oluşturuyor.
34 yaşındaki Yüzbaşı İbrahim Traore ve sempatizanları, ocak ayında darbe yapmasını destekledikleri Damiba’nın ülke sorunlarında yetersiz olduğunu savunarak yönetime el koydu.
Darbeciler anayasayı askıya aldı, sınırları kapattı, hükümeti feshetti, ülke çapında akşam 9’dan sabah 5’e kadar sokağa çıkma yasağı koydu. Tüm siyasi ve sivil toplum kuruluşlarının faaliyet göstermesini yasakladı.
Sahel bölgesi: Örgütlerin savaş alanı
Sahel; Senegal, Çad, Burkina Faso, Mali, Nijerya, Moritanya ile Nijer’in içinde yer aldığı bölgeye verilen genel isimdir.
Yaklaşık 10 yıldır Sahel bölgesinde Nijer ordusu El Kaide ve IŞİD gibi örgütler ile mücadele ediyor. Nijer, Mali ve Burkina Faso ise darbeler ve iç karışıklıklar nedeniyle ordularına yeterli fon ve teçhizatı sağlayamıyor. Asker kaynakların raporlarına göre gruplarla mücadele mezkur sebeplerden dolayı cılız kalıyor.
Fransa çekildi Rusya ile ilişkiler kuvvetlendi
Fransa, yüz yıldan fazla bir süredir Afrika kıtasında en fazla sömürgecilik yapan ülkelerden biri. Batı Afrika’daki Burkina Faso, 1896’dan 1960’taki bağımsızlığına kadar bir Fransız kolonisiydi. Fransa eski sömürgelerinin etkisini uzun bir süre sürdürdü. Fakat artık bu yolda sona gelindi.
Burkina Faso’da 30 Eylül 2022’de başa geçen askeri hükümet, 23 Ocak’ta Fransa ile askeri iş birliği anlaşmasını feshettiğini açıkladı. Fransız askerlerine ülkeden ayrılmaları için 1 ay süre tanıdı.
Burkina Faso Rusya’yı bölgedeki radikal gruplarla mücadelede “makul” bir yeni ortak olarak ilan etti. Birkaç gün sonra, Paris yönetimi de askerlerinin çekileceğini doğruladı.
Burkina Faso’da gerçekleşen son darbenin ardından, başkent Vagadugu’da Rus bayrağı sallayan gençlerin görüntüleri geldi.
Afrika ülkelerinde aktif olan paralı asker şirketi Wagner Group’un kurucusu Yevgeni Prigozin, İbrahim Traore’in hükümeti devralmasını kutladı ve “anavatanının değerli ve cesur bir oğlu” olarak tanımladı. Wagner’in kurucusu Yevgeni Prigozin şöyle dedi:
“Burkina Faso halkı, halkı soyan ve şeytani oyunlarını oynayan, haydut çetelerini eğiten ve destekleyen, halka büyük acı çektiren sömürgecilerin boyunduruğundan kurtuldu.”
Eski Kremlin Danışmanı Sergey Markov ise: “Adamlarımız Burkina Faso’nun yeni liderine yardımcı oldu. Bir çok Afrika ülkesi, Fransa’yla iş birliğini bırakıp, Rusya’yla müttefik oldu” dedi.
İbrahim Traore Rusya’nın önemli bir askeri teçhizat tedarikçisi olduğunu belirtti ve ekledi: “Rusya stratejik bir müttefiktir. Açıkça söylüyorum, Rusya ile iş birliğinden memnunum.”
Ayrıca Traore, katıldığı Rusya-Afrika zirvesinde de yönetiminin politika değişikliğini şu şekilde doğruladı:
“Geleneksel ortaklarımıza sırtımızı çevirmemize ve de-kolonizasyon döneminden bugünlere kadar bizi destekleyen Rusya gibi gerçek dostlarımıza yönelmemize sebep olan bir politika değişikliği arzusu mevcut.”
Rusya’dan yardım talebi
İbrahim Traoré katıldığı Rusya-Afrika zirvesinde, Burkina Faso’nun enerji ihtiyacını karşılayabilmesi ve komşu ülkelere enerji satabilmesi için ülkede nükleer santrallerin inşa edilmesinin stratejik önemine vurgu yaptı ve Rusya’dan bu konuda yardım istedi.
Ayrıca Traore, Rusya liderinin Burkina Faso’da savaş olduğunu ve ülke içinde yerinden edilmiş kişilerin bulunduğunu bildiği için tahıl gönderdiğini belirtti. “Diğerleri rakamlar yayınlıyor, ama hiçbir şey yapmıyorlarken Putin tedbir alıyor” diye ekledi.
Yıllardır Fransa sömürgesinde olan Burkina Faso strateji değiştirdi. Rus devletine tamamen bağımlı ve onlar tarafından ele geçirilmiş hale geldi.
Wagner’in bölgedeki suç çetelesi kabarık
Wagner , Orta Afrika Cumhuriyeti’nde 2018’den bu yana faaliyet gösteriyor. Grubun mensupları aralarında toplu katliamlar, işkence ve tecavüz de dahil insan hakları ihlalleriyle suçlanıyorlar.
BM’nin Paralı Askerlerin Kullanımı Çalışma Grubu’ndan Dr. Sorcha MacLeod Wagner gibi paralı asker kuruluşlarından hesap sormanın zor olabileceğini vurguluyor ve ekliyor:
“Silahlı çatışmalara bu tür aktörler girince, çatışma uzuyor ve savaş suçları işlenmesi riski artıyor. Amaçları genelde para olduğu için gerçekte bu kuruluşların çatışmayı sona erdirme motivasyonu yok.”
“Rusya Afrika’daki kaynakları sömürerek Ukrayna savaşını fonluyor”
ABD, Rus paralı askerlerin, Moskova’nın Ukrayna’daki savaşını fonlamak için, Mali ve Sudan’da doğal kaynakları sömürdüğünü ileri sürüyor.
ABD’nin BM Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield, BM Güvenlik Konseyi’nın toplantısında, “Wagner şeffaf bir ortak olmak ve güvenliği geliştirmek yerine, sert güvenlik hizmetlerinin karşılığını altın, elmas, kereste ve diğer kaynaklarla ödeyen müşterisi ülkeleri sömürüyor. Bu haksız kazancın Moskova’nın Afrika, Ortadoğu ve Ukrayna’daki savaş makinesini fonlamak için kullanıldığını biliyoruz” dedi.
Kaynak: Mira Haber
Çeviri / Araştırma ve Analiz : Burak Yıldırım