Direnişin ekonomik yüzü: Dünya çapında boykotun etkileri neler?

Yaklaşık 16 aydır devam eden Gazze soykırımının en önemli sonuçlarından biri hiç şüphesiz İsrail boykotu olmuştu. Peki, dünya genelinde bu boykot hareketi nasıl seyrediyor?

Öncelikle çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu Türkiye’de boykot oranları, beklentilerin altında kalıyor. Halkın yaklaşık %30’unun bunu uyguladığı belirlenirken, üniversite mezunu, yükseköğrenimli kişilerde bu oran %40 olarak saptanıyor.

İlke Vakfı tarafından hazırlanan bir rapor, İsrail ve ABD menşeili ürünlere uygulanan bu ambargonun dünya çapındaki etkilerini inceledi. 

Yapılan bu analizde, Borsa İstanbul (BIST) hisselerinin yaklaşık %5’inde boykot etkisi gözlendi. Analize dahil edilen 20 hisse senedinin 18’i, boykot döneminden önceki süreçte olduğundan daha düşük bir gelir sağlayarak yaklaşık 3’te 1 oranında değer kaybı yaşadı. Bu 21 şirketten 19’u ise öz sermaye kârlılığında verimsizlik gördü.

Dünya markaları da boykottan kaçamadı

Yalnızca borsa hisseleri değil, günlük hayatta en sık kullanılan ve dünya genelinde satış yapan markalar da boykotun pençesinden kaçamadı. Çoğunlukla ABD menşeili olan ve İsrail’in Gazze’deki soykırımına alenen destek veren bu markaların kazançları, savaşın başlangıcından bu yana inanılmaz düşüş gösterdi.

İçecek sınıfında önde gelen markalardan ve Siyonizm’in sembolü sayılan Coca-Cola, Türkiye’deki satışlarında 2023 yılının son çeyreğinde -yani savaşın başlama zamanında- %22’lik bir düşüş yaşadı.

Fransız markası Carrefour ise ambargo çabalarının meyve vermesi sonucu Umman ve Ürdün’den çekilmek zorunda kaldı.

Ünlü restoran ve fast food zinciri McDonalds, 2022’nin son çeyreğinde sağladığı %16,5’lik kazanca rağmen, boykottan kendine düşen payı aldı. Böylece 2023’ün aynı döneminde satış kazancı, yalnızca %0,7 olarak saptandı.

Bir başka fast food devi KFC, yine çoğunluğu Müslüman bir ülke olan Malezya’da 100’den fazla restoranına “geçici olarak” kilit vurdu. KFC ve Pizza Hut, bu ay Türkiye’de de bütün şubelerini kapattı. 

Ayrıca KFC ve Pizza Hut gibi markaların Afrika’da bayiliğini yapan Americana Restaurants da, 2023’ün son çeyreğinde %15’lik bir gelir düşüşü yaşadı.

Hemen hemen her ülkede ve hatta her şehirde onlarca şubesi bulunan ve kahve severlerin uğrak noktası olan Starbucks’ın yalnızca Temmuz-Eylül döneminde satışlarında %7’lik bir azalma kaydedildi. Bu da şirketin üst üste 3 çeyrekte de düşüş yaşadığını gösteriyor.

Boykotun önemi nedir?

Boykot, günümüzde etkili bir direniş yöntemi olarak varlığını sürdürmektedir. Özellikle küresel ekonominin hakim olduğu çağımızda, bilinçli tüketim alışkanlıkları geliştirmek, etik değerler çerçevesinde hareket etmek büyük bir sorumluluk haline gelmiştir. Boykot, silaha sarılma imkanı olmayan bireyler için büyük bir fırsat ve güçlü bir mücadele yöntemidir. Çünkü düşmanı yalnızca cephede değil, ekonomik olarak da etkisiz hale getirmek mümkündür. Günlük hayatımızda farkında olmadan desteklediğimiz sistemleri sorgulamak, bilinçli bir duruş sergilemek ve maddi kaynaklarımızı vicdanımıza uygun şekilde yönlendirmek, uzun vadede büyük değişimlerin önünü açacaktır.

Geçtiğimiz onaltı ay gösterdi ki, ekonomik baskı yöntemleri güçlü bir silah olabileceği gibi, toplumsal dayanışma ile birleştiğinde zulme karşı koymanın en etkili yollarından biri haline gelebilir. Bu yüzden boykot, yalnızca bir tepki değil, aynı zamanda bir bilinç ve ahlaki sorumluluk meselesidir.

Kaynak: Mira Haber